Kwas hialuronowy – czym jest tak naprawdę?
Wstrzykiwanie różnorodnych substancji w tkanki w celu wywołania określonego, pożądanego efektu nie jest wymysłem dzisiejszego postępującego świata. Eksperymenty w tej dziedzinie prowadzono już w XIX wieku. Testowano wówczas różne możliwe dostępne substancje, m.in. parafinę, lateks, czy kolagen zwierzęcy, jednak szybko zauważono pojawienie się działań niepożądanych. To właśnie kwas hialuronowy, o którym wiemy dziś dużo i dowiemy się na pewno jeszcze więcej, w 2007 roku został zaakceptowany przez FDA jako bezpieczny. Dogłębnie przebadany kwas hialuronowy – a w zasadzie nie kwas, tylko cukier. Polisacharyd z grupy glikozoaminoglikanów, powszechnie określono jako substancję bezpieczną. Jest substancją nietoksyczną, biokompatybilną, nie wywołującą odczynów alergicznych i nie wywołującą szkodliwych powikłań dla zdrowia. Jak się również okazało – przynoszącą fenomenalne efekty terapeutyczne.
Występowanie w ciele człowieka
Kwas hialuronowy naturalnie występuje w organizmie człowieka. Jego największe stężenie można znaleźć w skórze, gdzie odpowiada za prawidłowe zachodzenie wszelkich reakcji metabolicznych. Tworzy właściwe środowisko dla komórek skóry, mazi stawowej, tkance łącznej i w oczach. Oprócz tego można go znaleźć także w tkankach takich jak nerki, płuca i naczynia krwionośne, gdzie odgrywa różnorodne role, głównie związane ze wsparciem strukturalnym.
Dwucukrowe cząsteczki kwasu D-glukoronowego oraz N-acetyloglukozaminy tworzą jedną cząsteczkę kwasu hialuronowego. W jego rozbudowanej przestrzennie budowie chemicznej można wyróżnić liczne grupy hydroksylowe. Grupy te w bardzo łatwy sposób oddziałują, za pomocą nietrwałych wiązań wodorowych, z cząsteczkami wody. W związku tym jedna cząsteczka kwasu hialuronowego jest w stanie związać nawet 250 cząsteczek wody! A to właśnie woda jest niezbędnym elementem funkcjonalnym naszej skóry.
Kwas hialuronowy podstawa nawodnienia skóry
Odpowiednio wysoki poziom nawodnienia skóry będzie sprzyjał utrzymaniu tempa metabolizmu komórek na właściwym poziomie. Woda jest także nośnikiem wielu substancji odżywczych do komórek skóry. Żadna inna substancja nie jest w stanie go zastąpić. Utrzymanie nawodnienia na wysokim poziomie sprzyja zachowaniu dobrej kondycji i struktury skóry. To nawodnienie sprawia, że wciąż pozostaje ona elastyczna i sprężysta, ma większe zdolności do regeneracji. Ponadto jest bardziej odporna na niekorzystne działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz zabezpiecza nawet przed pojawieniem się pierwszych zmarszczek. Niezbędność i wielokierunkowość przyczyniła się do tego, że w kosmetologii i medycynie estetycznej wprowadzono terapie z wykorzystaniem niskocząsteczkowego i wielkocząsteczkowego kwasu hialuronowego, który może być nieusieciowany, usieciowany bądź fragmentaryczny.
Kosmetyki z kwasem hialuronowym
Nieusieciowany kwas hialuronowy wykorzystujemy najczęściej – w postaci składnika aktywnego w produktach pielęgnacyjnych – głównie w stężonych serach i nawilżających kremach. Po aplikacji na powierzchnię skóry produktu z zawartością wielkocząsteczkowego kwasu hialuronowego stworzy on nam przyjemny sensorycznie film. Warstwa ta zadba o zachowanie nawilżenia poprzez zmniejszenie transepidermalnej utraty wody. Z kolei postać niskocząsteczkowa, a szczególnie taka zamknięta w specjalnych lipofilowych nośnikach, będzie miała zdolność do znacznie głębszej penetracji międzykomórkowej. Ta forma dociera zarówno do niżej położonych warstw naskórka, jak i nawet do skóry właściwej, gdzie docelowo, będzie wiązać i zatrzymywać cząsteczki wody. Dlatego produkty pielęgnacyjne o jak najszerszym terapeutycznym działaniu powinny zawierać obie te formy.
Zastosowanie w medycynie estetycznej
Zarówno niskocząsteczkowy, jak i wielkocząsteczkowy nieusieciowany kwas hialuronowy znajdziemy także w większości produktach do mezoterapii igłowej. Kwas ten stosowany jest w podobnym celu – aby wesprzeć działanie naturalnej endogennej formy i spowodować jeszcze intensywniejsze zatrzymanie wody. Jest to często kluczowy etap dla przeprowadzenia innych zabiegów z kosmetologii, czy medycyny estetycznej. Pojedyncze cząsteczki kwasu hialuronowego mogą zostać chemicznie lub termicznie połączone w polimery, tworząc postać usieciowaną. I w takiej właśnie postaci podaje się go jako wypełniacz tkankowy. Mając na celu uzupełnienie ubytków tkankowych, uwypuklenie pożądanego obszaru (np. policzki) lub nawet wymodelowanie lini żuchwy. Postać ta, podobnie jak jego nieusieciowana forma, także jest wysoce bezpieczną substancją dla organizmu człowieka, a nawet, jeśli chcielibyśmy wypełniacz usunąć – można zastosować enzym hialuronidazę. Należy pamiętać, że nie na każdą obecnie używaną substancję istnieje takie „antidotum”.
Nowe odkrycia
Niedawno odkryta fragmentaryczna postać kwasu hialuronowego ponownie zrewolucjonizowała rynek kosmetologii i medycyny estetycznej. Odkryto, że forma „pociętego” kwasu hialuronowego ma zdolność do bezpośredniej stymulacji receptora CD44 na powierzchni błony komórkowej najistotniejszych komórek skóry – fibroblastów. Fibroblasty to właśnie te komórki, które wytwarzają podstawowe elementy budulcowe naszej skóry – włókna kolagenowe oraz włókna elastynowe.
Kwas hialuronowy dotychczas stosowany jako doskonała substancja nawilżająca, nawadniająca i wypełniająca, rozszerzył spektrum swojego działania także o stymulację. Kwas hialuronowy oddziałując bezpośrednio na fibroblasty, aktywuje ich procesy metaboliczne, prowadzi do ich proliferacji (zwiększenia ich ilości) oraz intensywnie je pobudza do wytwarzania nowych włókien kolagenowych i elastynowych. Efektem tych procesów jest zniwelowanie oznak postępującego starzenia, w znaczący sposób poprawienie struktury i napięcia tkanek. Okazało się, że jedna substancja jest w stanie zadziałać na nasza skórę wielokierunkowo i wielowymiarowo, osiągając wszystkie możliwe oczekiwane efekty zabiegowe. Dbając o skórę zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz kwas hialuronowy stał się złotym standardem i najczęściej wybieraną substancją w zabiegach iniekcyjnych.
Autor: Julia Florek – magister kosmetologii estetycznej
Źródła:
M. Kucia. Właściwości i zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii i medycynie estetycznej. Kosmetologia Estetyczna, 4, 2017, 329.
Załęska I, Smuda A. Efficacy of tissue fibroplasia mesotherapy in reducing signs of skin ageing. Aesth Cosmetol Med. 2023;12(4):151-157.
Wilk-Jędrusik M.: Kwas hialuronowy w dermatologii estetycznej i kosmetologii: intradermoterapia, suplementacja doustna oraz aplikacja zewnętrzna. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2013.
Wronowska L., Rodak I.: Ocena świadomości kobiet o procesie starzenia się skóry oraz możliwościach zabiegowych w gabinecie kosmetycznym. Kosmetologia Estetyczna, 2020, 3, Vol. 9, 319-328.
Bernat M., Matysiak-Nawrocka M., Cioczek W.: Składniki aktywne w kosmetykach przeciwstarzeniowych. Kosmetologia Estetyczna, 2016, 6, vol. 5, 575-579.