W branży kosmetologicznej nieustannie trwają poszukiwania substancji, które będą skutecznie aktywowały procesy naprawcze i odbudowujące struktury skóry. Wraz z biegiem czasu zdolności regeneracyjne w skórze są coraz słabsze. Spada poziom kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. To prowadzi do stopniowego pogarszania się jakości skóry. Zmniejszone napięcie i elastyczność prowadzą do powstawania zmarszczek mimicznych oraz statycznych. Aby móc ograniczyć ich widoczność należy udać się do specjalisty związanego z kosmetologią czy medycyną estetyczną.
Czym jest botoks?
Botoks jest to potoczna nazwa toksyny botulinowej. Jest to białko produkowane przez bakterię- Clostridium botulinum. Bakteria ta bytuje głównie w glebie. Toksyna botulinowa jest często wykorzystywana w medycynie estetycznej. Wykazuje działanie blokujące przewodnictwo nerwowo- mięśniowe, co ostatecznie powoduje rozluźnienie mięśni. Opisano siedem typów toksyny botulinowej, od A do G. W celach terapeutycznych wykorzystywany jest głównie typ A.
Na czym polega mechanizm działania botoksu?
Toksyna botulinowa blokuje uwalnianie acetylocholiny (neuroprzekaźnika) w zakończeniach nerwowych, co czasowo uniemożliwia skurcz mięśni. W efekcie mięśnie stają się rozluźnione, co prowadzi do wygładzenia zmarszczek mimicznych i redukcji napięcia mięśniowego w miejscach aplikacji toksyny. Pierwsze efekty działania botoksu zauważalne są po około 48 godzinach od jego podania. Porażenie mięśni pojawiają się zazwyczaj między 3 a 10 dniem od wykonania zabiegu. Po około 2 tygodniach efekt działania toksyny jest maksymalny. Między 12 a 14 dniem od wykonania zabiegu warto udać się na konsultację do osoby wykonującej zabieg, by w razie potrzeby móc skorygować ewentualne asymetrie powstałe na twarzy.
Czas utrzymywania się efektów jest bardzo indywidualny, najczęściej wynosi od 3 do maksymalnie 6 miesięcy. Po tym czasie mięśnie odzyskują swoje pierwotne funkcje i zmarszczki powoli stają się widoczne. Ponowne zastosowanie toksyny botulinowej jest oczywiście możliwe. W rzadkich przypadkach, po wielokrotnym wykonywaniu zabiegu z użyciem botoksu może dojść do wykształcenia przeciwciał na substancję czynną. Prowadzi to do zmniejszenia lub nawet braku efektów terapii. W przypadku leczenia nadpotliwości obserwuje się znacznie wydłużone działanie toksyny, utrzymujące się zazwyczaj około 12 miesięcy. Zabiegi z użyciem toksyny botulinowej powinny być wykonywane przez wykwalifikowany personel medyczny. Należy pamiętać, że toksyna botulinowa to lek przepisywany na receptę.
Jakie są główne zastosowania toksyny botulinowej?
- Przyczynia się do redukcji zmarszczek mimicznych twarzy (np. zmarszczki poprzeczne czoła, między brwiami, wokół oczu)
- Leczenie nadmiernej potliwości
- Ograniczenie bruksizmu (czyli zgrzytania, zaciskania zębów w wyniku nadmiernego napięcia mięśni żwaczy)
- Leczenie migren
- Redukcja spastyczności mięśni (wzmożonego napięcia mięśniowego)
Czy zabieg z użyciem botoksu jest bezpieczny?
Toksyna botulinowa stosowana w niewielkich dawkach w przypadku wskazań dermatologicznych czy kosmetycznych jest środkiem bezpiecznym. Do wystąpienia powikłań dochodzi niezwykle rzadko, o ile zabieg został wykonany zgodnie z zaleceniami producenta przez wykwalifikowanego specjalistę po wykluczeniu przeciwwskazań. Jednakże, jak każdy zabieg medyczny wiąże się z określonym ryzykiem i może prowadzić do pewnych powikłań.
Możliwe do wystąpienia działania niepożądane oraz powikłania po zastosowaniu toksyny botulinowej:
- Siniaki i ból w miejscu podania, wynikające z iniekcji
- Bóle głowy
- Reakcje alergiczne (bardzo rzadkie)
- Ptoza- czasowe opadnięcie powieki lub brwi
- Asymetria twarzy
W przypadku wystąpienia ptozy należy zwrócić się do specjalisty z prośbą o pomoc. Można wówczas podać niewielką ilość toksyny botulinowej w odpowiednie miejsce, by ograniczyć opadanie. Wskazane są również zabiegi elektrostymulacji, gorące kąpiele i sauna, które skracają działanie botoksu. Pomocna może okazać się także suplementacja witamin
z grupy B. Powikłania związane z ptozą najczęściej ustępują samoistnie po kilku- kilkunastu tygodniach.
Jakie są przeciwwskazania do zabiegu z użyciem toksyny botulinowej?
- Alergia na substancję czynną lub substancje dodatkowe występujące w preparacie
- Infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze
- Przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych oraz antybiotyków
- Zażywanie leków oddziałujących na przekaźnictwo nerwowo- mięśniowe (np. leków relaksujących)
- Okres ciąży i laktacji
- Nieadekwatne oczekiwania pacjenta w stosunku do możliwości terapeutycznych
- Zaburzenia postrzegania własnego ciała (dysmorfofobia)
Czy można wydłużyć działanie botoksu?
Chcąc wydłużyć działanie toksyny botulinowej można podjąć kilka kroków.
Należy unikać:
– intensywnego wysiłku fizycznego w ciągu 48 godzin po wykonanym zabiegu,
– spożywania alkoholu w pierwszych 24 godzinach od iniekcji preparatu,
– dotykania i masowania miejsc iniekcji przez 48 godzin od wykonania zabiegu,
– przegrzewania organizmu (sauny, solarium) zwłaszcza w pierwszym tygodniu od zabiegu,
– kąpieli słonecznych, ponieważ promieniowanie UV przyspiesza starzenie się skóry, co może osłabiać działanie botoksu;
Należy stosować:
– kosmetyki o działaniu nawilżającym, regenerującym i przeciwstarzeniowym zawierające w składzie kwas hialuronowy, witaminę C, argirelinę czy retinol, które poprawiając kondycję skóry przyczynią się do uzupełnienia efektu botoksu,
– filtry przeciwsłoneczne SPF 50,
– odpowiednią dietę bogatą w witaminy A, C i E, w antyoksydanty oraz mikroelementy, które będą wspierać regenerację skóry,
– suplementację cynkiem, która według badań może wydłużyć działanie toksyny botulinowej,
– uzupełniające zabiegi estetyczne, do których należą peelingi czy mezoterapia, które poprawią jakość skóry i mogą przedłużyć estetyczne efekty botoksu;
Czas działania toksyny botulinowej jest jednak ograniczony. Z tego powodu osoby, które chcą podtrzymać rezultaty, powinny regularnie powtarzać iniekcje, zwykle 1-2 razy w roku. Częstotliwość i ilość powtórzeń zależy głównie od siły mięśniowej, intensywności mimiki, użytego preparatu i ilości podanych jednostek toksyny.
Czy istnieją kosmetyki botoks- like?
Kosmetyki z tak zwanym „efektem botoksu” są zaprojektowane tak, by naśladować efekty uzyskane przy użyciu toksyny botulinowej. Ich działanie jest jednak znacznie łagodniejsze i bardziej powierzchowne. Często zawierają w swoim składzie argirelinę. Jest to peptyd, którego zadaniem jest rozluźnienie mięśni mimicznych i spłycenie zmarszczek. Działa miejscowo, bez konieczności zastosowania iniekcji. Działanie tego typu kosmetyków jest skuteczne jednak nie aż tak jak zabiegi z użyciem toksyny botulinowej. Stanowią jednak uzupełnienie pielęgnacji przeciwstarzeniowej. Efekty ich stosowania są subtelne i najbardziej widoczne przy regularnym stosowaniu.
Podsumowanie
Toksyna botulinowa znajduje zastosowanie w zabiegach estetycznych, które mają za zadanie zniwelowanie widoczności zmarszczek mimicznych. Botoks wykorzystuje się również w medycynie ogólnej, głównie w terapii schorzeń, które wiążą się z nieprawidłowo funkcjonującym układem nerwowym i mięśniowym. Blokuje wydzielanie acetylocholiny (neuroprzekaźnika) w zakończeniach nerwowych. Prowadzi do czasowego zablokowania mięśni, które zostały poddane zabiegowi. Mięsień, który przestaje się kurczyć ulega rozluźnieniu. Dzięki temu skóra leżąca na nim zostaje wygładzona, zmniejszając widoczność zmarszczek. Istniejące zmarszczki zostają zredukowane, a nowe powstają znacznie wolniej.
Toksyna botulinowa jest jedną w najlepiej przebadanych substancji stosowanych w medycynie estetycznej i klasycznej. Jej działanie i bezpieczeństwo potwierdzają badania kliniczne oraz toksykologiczne. Przy odpowiedniej podaży preparatu przez wykwalifikowanego specjalistę ryzyko wystąpienia powikłań jest minimalne. Efekty jej zastosowania utrzymują się od 3 do 6 miesięcy. Po tym czasie funkcje mięśniowe powracają. Chcąc zminimalizować powstawanie oraz ograniczyć pogłębianie istniejących już zmarszczek mimicznych zabieg należy powtarzać dwa razy w roku. Pomocne będzie także zastosowanie odpowiednich kosmetyków oraz diety bogatej w substancje odżywcze.
Opracowała
Karolina Wawrzyniak
mgr kosmetologii
Źródła:
- Atlas zastosowania toksyny botulinowej w medycynie estetycznej. Dawkowanie. Lokalizacja. Postępowanie- Gerhard Sattler
- Toksyny botulinowe w medycynie estetycznej- Anthony V. Benedetto
- Techniki iniekcyjne w zabiegach medycyny estetycznej- Theda C. Kontis, Victor G. Lacombe
- Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska- Maria Noszczyk