W ostatnich latach pojawiło się wiele nieprawdziwych informacji na temat niekorzystnego wpływu gliceryny na naszą skórę. Poniższym artykułem postaram się wyjaśnić wszelkie niejasności
i odpowiedzieć na szereg istotnych pytań w temacie gliceryny.
Co to jest gliceryna?
Gliceryna, znana także pod nazwą glicerol jest bezbarwną, bezwonną cieczą o lekko słodkawym smaku. Jest to substancja higroskopijna, czyli zdolna do pochłaniania wilgoci i wiązania wody. Wykazuje właściwości nawilżające, a to spowodowało, że stała się powszechnie stosowanym składnikiem wielu kosmetyków. Znajdziemy ją w takich produktach jak kremy, balsamy czy produkty do pielęgnacji włosów.
Jak pozyskiwana jest gliceryna?
Gliceryna stosowana w celach kosmetycznych pozyskiwana jest na różne sposoby. Jej źródło wpływa na późniejsze właściwości, czystość oraz zastosowanie kosmetyku. Istnieją trzy główne metody jej pozyskiwania:
- Gliceryna roślinna (naturalna): źródło stanowią oleje roślinne, takie jak olej kokosowy, palmowy, sojowy czy rzepakowy. Taką glicerynę najczęściej uzyskuje się w wyniku hydrolizy tłuszczów roślinnych- czyli w procesie pozwalającym na rozdzielenie tłuszczu na glicerynę (glicerol) i kwasy tłuszczowe przy użyciu wody i w wysokiej temperaturze. Gliceryna roślinna jest ceniona za wysoką czystość i jakość, jest wówczas przyjazna dla skóry. Jest odpowiednia dla wegetarian i wegan, co staje się coraz bardziej istotne na rynku kosmetycznym.
- Gliceryna zwierzęca: źródło stanowią tutaj tłuszcze zwierzęce, najczęściej produkty uboczne przemysłu spożywczego. Proces jej pozyskiwania również opiera się na hydrolizie tłuszczów- w tym wypadku zwierzęcych. Może być produktem ubocznym wytwarzania mydła. Jest szeroko dostępna, ale niewegańska. To czyni ją mniej popularną formą, szczególnie wśród świadomych konsumentów.
- Gliceryna syntetyczna: źródłem są produkty petrochemiczne, w tym wypadku głównie pozyskiwana jest z propylenu (gazowy węglowodan wytwarzany z benzyny). Syntetyczna gliceryna jest stabilna, łatwo dostępna, lecz nie jest przyjazna dla środowiska.
Jakie właściwości dla skóry wykazuje gliceryna jako składnik kosmetyków?
- Nawilżające: gliceryna potrafi przyciągać wodę, a więc sprzyja utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia na powierzchni naskórka.
- Zmiękczające: glicerol sprawia, że skóra staje się bardziej gładka i elastyczna, co szczególnie sprawdzi się w przypadku skóry suchej i odwodnionej.
- Ochronne: tworzy na powierzchni skóry delikatną warstwę ochronną, która zapobiega parowaniu wody przez naskórek.
- Regeneracyjne: wspiera regenerację skóry w przypadku podrażnień i niewielkich uszkodzeń skóry.
Dlaczego gliceryna jest często stosowana w kosmetykach?
Gliceryna pełni wiele istotnych funkcji w kosmetykach, do najważniejszych należą:
- Działanie silnie nawilżające skórę: jest jednym z najpopularniejszych humektantów, czyli substancji zdolnych przyciągać wodę i zatrzymywać ją w skórze. Dzięki tej właściwości poprawia się ogólny wygląd i kondycja skóry.
- Poprawa konsystencji kosmetyku: Dzięki gęstej, syropowej konsystencji glicerol poprawia rozprowadzanie produktu na powierzchni skóry, nadając mu odpowiednią teksturę.
- Stabilizator: wpływa w sposób korzystny na stabilność oraz trwałość kosmetyku, pomagając pozostałym składnikom działać dłużej i skuteczniej.
Jakie stężenie gliceryny jest optymalne?
Gliceryna obecna w kosmetykach występuje zazwyczaj w stężeniu mieszczącym się w przedziale od 2% do 10%. W tym zakresie działa skutecznie nawilżająco oraz sprzyja utrzymaniu bariery ochronnej skóry bez ryzyka efektów ubocznych takich jak nadmierna lepkość czy potencjalne przesuszenie. Przy stężeniu do 10% glicerol jest dobrze tolerowany przez większość rodzajów skór i zapewnia korzyści nawilżające bez uczucia lepkości. Gliceryna w stężeniu 2-5% powoduje delikatne nawilżenie, szczególnie w lekkich kosmetykach takich jak żele czy emulsje. Stężenie w przedziale 5-10% wykazuje mocniejsze działanie nawilżające, odpowiednie dla kremów oraz balsamów przeznaczonych dla skór suchych. Gliceryna stanowiąca powyżej 15% stężenia kosmetyku może być stosowana w produktach do skóry szczególnie wymagającej regeneracji, ale może też powodować zwiększone uczucie lepkości i ciężkości na skórze. Dla większości konsumentów stężenia wyższe od 15% są przeznaczone dla produktów specjalistycznych lub do cery ekstremalnie suchej.
Negatywne skutki wysokich stężeń gliceryny
W warunkach szczególnie niskiej wilgotności powietrza, jak np. w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach oraz na obszarach o wyjątkowo suchym klimacie gliceryna występująca w kosmetyku w stężeniu przekraczającym 15% może powodować efekt odwrotny od zamierzonego. Zamiast przyciągać wilgoć z otoczenia, może zacząć pobierać ją z głębszych warstw skóry, co może skutkować przesuszeniem. W takich sytuacjach najlepiej jest stosować glicerynę wraz z innymi składnikami o charakterze nawilżającym jak np. kwas hialuronowy, który pomoże utrzymać właściwe nawilżenie. Skuteczne okażą się także emolienty (masło shea czy oleje), które tworząc na powierzchni skóry warstwę ochronną pomogą w zatrzymaniu wody.
Czy gliceryna może zapychać skórę i powodować wypryski?
Gliceryna jest uznawana za składnik niekomedogenny, co oznacza, że nie zapycha porów skóry i nie prowadzi do powstawania zaskórników. Może wręcz pomagać w łagodzeniu trądziku, dzięki swoim właściwościom łagodzącym i nawilżającym. Jest odpowiednia także dla skóry tłustej i mieszanej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w kosmetyku gliceryna zostanie połączona z ciężkimi emolientami czy olejami. Wówczas formuła produktu może stać się komedogenna (zapychająca, ciężka) dla osób posiadających skórę tłustą, nawet jeśli gliceryna sama w sobie tego nie powoduje.
Czy gliceryna jest bezpieczna i przebadana?
Gliceryna należy do składników bardzo dobrze przebadanych i uznawanych za bezpieczny przez instytucje takie jak FDA (Amerykańska Agencja Żywności i Leków) oraz EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności). Używana nie tylko w branży kosmetycznej, ale także w produktach spożywczych i farmaceutycznych, co dodatkowo potwierdza jej bezpieczeństwo.
W badaniach nie wykazano, aby gliceryna powodowała poważne alergie czy podrażnienia skóry. Sprawiło to, że jest uznawana za składnik łagodny i właściwy dla większości typów skóry, w tym dla skóry wrażliwej.
Istnieje wiele badań potwierdzających nawilżające i ochronne właściwości gliceryny. Wykazano, że gliceryna skutecznie wspiera barierę ochronną skóry, oraz ogranicza transepidermalną utratę wody (TEWL). Jest to właściwość kluczowa dla zdrowej i dobrze nawilżonej skóry. Dodatkowo badania potwierdzają, że gliceryna łagodzi objawy różnych chorób skóry, takich jak egzema czy łuszczyca. To świadczy o jej korzystnym wpływie na skórę wymagającą regeneracji. Badanie opublikowane w „Journal of Dermatological Treatment” w 2005 roku wykazało, że gliceryna poprawia nawilżenie naskórka i należy do skutecznych składników wspierających ochronę skóry przed wysuszeniem. Pomaga także w łagodzeniu świądu i podrażnień, szczególnie
w przypadku skóry suchej czy atopowej.
Badania przeprowadzone przez Loden i współpracowników w „Acta Dermato-Venereologiva” już w 1999 roku wykazały, że gliceryna używana w stężeniu około 5% skutecznie wspiera funkcje bariery skórnej oraz redukuje transepidermalną utratę wody. To wpływa na lepsze nawodnienie skóry i jej zdolność do regeneracji. W badaniu opublikowanym w „International Journal od Cosmetic Science” z 2008 roku przedstawiono, że gliceryna wspomaga regenerację uszkodzonego naskórka i może poprawiać stan skóry w przypadku niewielkich ran, otarć czy podrażnień. Gliceryna zastosowana w połączeniu z innymi humektantami przyczynia się do odbudowy komórek skóry, szczególnie przy stosowaniu na skórę suchą i podrażnioną.
Czy gliceryna to cenny składnik, a może tylko „tani wypełniacz” kosmetyku?
Pomimo faktu, że gliceryna jest tanim składnikiem, to z pewnością nie stanowi jedynie wypełniacza formuły kosmetycznej. Nawilżające właściwości gliceryny są rzeczywiste i poparte licznymi badaniami. To powoduje, że jest ona wartościowym składnikiem kosmetycznym. Dodatkowo, w porównaniu do innych humektantów, jak np. kwas hialuronowy, glicerol prezentuje dłużej utrzymujące się właściwości nawilżające. To powoduje, że jest cenionym składnikiem przez wielu producentów kosmetycznych.
Jak poznać, czy w wybranym kosmetyku stężenie gliceryny jest właściwe?
Aby móc ocenić, czy gliceryna w danym kosmetyku występuje w odpowiednim stężeniu należy zwrócić uwagę na kolejność składników w INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients), czyli w wykazie składników na opakowaniu danego kosmetyku. W INCI składniki wymienia się w kolejności malejącej względem ich użytego stężenia. Oznacza to, że składnik, którego jest najwięcej będzie znajdował się na pierwszym miejscu, a ten w najmniejszej ilości- na końcu listy.
Jeśli gliceryna znajduje się w pierwszych trzech do pięciu miejscach w składzie wówczas można przypuszczać, że jej stężenie będzie znaczne. Zazwyczaj wynosi ono od 5 do 10%. To optymalne stężenie, które zapewnia właściwe nawilżenie bez ryzyka negatywnych efektów. W przypadku gdy gliceryna znajduje się na dalszych pozycjach (szóste miejsce i dalej) będzie to oznaczało, że użyte stężenie gliceryny w tym produkcie jest niższe- najczęściej poniżej 5%. Może to sugerować, że pełni wówczas funkcję wspierającą i że nie jest głównym składnikiem nawilżającym w danym produkcie. Często w kosmetykach oprócz gliceryny są obecne inne substancje nawilżające, takie jak kwas hialuronowy, pantenol czy sorbitol. W takim wypadku glicerol może znajdować się na dalszej pozycji w składzie, ale cała formuła kosmetyku nadal zapewnia właściwe nawilżenie.
Podsumowanie
Gliceryna jest bezpiecznym, skutecznym i uniwersalnym składnikiem kosmetycznym. Z powodzeniem pełni rolę nawilżającą, zmiękczającą, a także ochronną. Badania potwierdzają jej właściwości, a jej powszechne stosowanie wynika z szerokiej gamy korzyści, jakie oferuje. Często stanowi podstawę kosmetyków nawilżających i jest bazą dla innych aktywnych składników. Dzięki temu może być kluczowym składnikiem w rutynie pielęgnacyjnej. Wysokie stężenia gliceryny mogą w określonych warunkach środowiskowych przyczyniać się do przesuszenia skóry, jednak
w połączeniu z innymi humektantami ryzyko jest wówczas znikome.
Opracowała: 
Karolina Wawrzyniak
Kosmetolog
Źródła:
- Chemia kosmetyków- Alicja Marzec
- Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska- Maria Noszczyk
- Chemia w kosmetyce i kosmetologii- Agnieszka Sarbak, Barbara Jachymska- Sarbak, Zenon Sarbak
- Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska- Maria Noszczyk
- Fitokosmetologia- K. Wołosik, M. Knaś, M. Niczyporuk
- Zabiegi pielęgnacyjne twarzy, szyi i dekoltu- Joanna Dylewska- Grzelakowska
- Romuald Hassa, Janusz Mrzigod, Janusz Nowakowski- Podręczny słownik chemiczny
- Journal of Dermatological Treatment, tytuł badania „Glycerin improves stratum corneum hydration and reduces skin roughness in atopic dermatitis”, rok publikacji 2005
- Acta Dermato- Venereologica, tytuł badania „The clinical benefit of moisturizing products”, rok publikacji 1999
- International Journal od Cosmetic Science, tytuł badania „Moisturizing cream and its role in the treatment of mild dermatitis”, rok publikacji 2008
- https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/glycerin/